​​​​​​​Hesen Koçer: Şoreşa Rojava hêviyeke mezin da demokratên li cîhanê

Hesen Koçer Şoreşa 19`ê Tîrmehê bi pergaleke fikrî ya ji bo afirandina civakeke azad wesifand. Her wiha diyar kir ku ev şoreş, di heman demê de şer dike û ava dike. Koçer anî ziman ku lihevkirina pêkhateyan çareseriya yekane ya xilasiya ji tevliheviya herêmî ye.

Cîgirê hevserokatiya Meclisa Rêveber a Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyê Hesen Koçer têkildarî salvegera 10`an a Şoreşa 19`ê Tîrmehê bersiva pirsên ajansa me (ANHA) da.

Koçer asta  ku şoreş gihaştiyê, êrişên dijwar ên li dijî herêmê, hewldanên aliyên herêmî ji bo tunekirina projeya demokratîk, şer û avakirina ku şoreş di heman demê de pêk tîne, pêwîstiya tîfaqa erebî, kurdî û pêkhateyên din ji bo parastina destkeftiyên şoreşê, li gorî rêgezê şerê gel ê şoreşgerî xebitîn, girîngiya xebatên siyasî ji bo nasandina şoreşê li ser astê cîhanê û hewldanên naskirina şoreşê nirxandin.

Hevpeyvîn wiha ye:

Tevî hemû êrişan hûn berdewama Şoreşa 19`ê Tîrmehê çawa dinirxînin, hêza ku ev şoreş xwe dispêre wê çi ye û hewl dide çi pêk bîne?

Destpêkê dema em behsa berdewamkirina şoreşê bikin, divê ev şoreş xwedî stratejî û pergaleke fikrî û felsefe be. Ya herî girîng jî fedakarî ye. Şoreş bi berzkirina dirûşman berdewam nake.

Şoreşên di sedsala 20`an de hewl dan dewletê hilweşînin û dewleteke din ava bikin. Hemû şoreş ji mijara dewlet û desthilatê xilas nebû û hewl dan civakê dûr bixin. Ji ber wê ew şoreş bi temamî bi bin ketin di nav de yên sosyalîzmê

Heke şoreşek hewl bide berdewam bike, divê di radeya yekemîn de civakî be. Wê demê em dikarin bêjin di rêya rast de ye. Şoreşa 19`ê Tîrmehê têgeheke felsefî ya nû ji xwe re kir bingeh ew jî avakirina civakeke azad û demokratîk e. Ne avakirina dewleteke din û hilweşandina dewletê ye. Ji ber wê divê em şoreşa 19`ê Tîrmehê fêm bikin ku ji şoreşên din ên berê cudatir e. Armanca vê şoreşê, ne avakirina dewletê yan jî desthilatê ye lê belê firehkirina qada demokratîk e da ku li şûna pergala dewletê be.

Dozên civakî di nav de yên jinan, li ser hev kom bûne û gelek ji wan bûne girêkên civakî. Ji ber wê divê em têgehên şoreşê rast bikin ji bo şoreşê berdewam bikin. Ji lew re em dikarin Şoreşa 19`ê Tîrmehê bi şoreşekê bi nav bikin ku xeta şoreşên berê yên li herêmê li dar ketine, rast kiriye.

Fîlozof Noam Chomsky berdewama Şoreşa Rojava wek mucîzeyekê wesifand, gelo ev çi wateyê dide?

Dema nivîskarek wiha bi nav û deng li Rojhilata Navîn, li gel vî şerî û vê wêraniya mezin û êrişan behsa vê yekê bike, ev wesifandin ji bo cîhanê tê fêmkirin. Niha tu şoreşek bi vî şeklî û bi vê pergala temam tune ye. Ji ber vê, bi rastî ev şoreş mucîze ye.

Xeteriyên herî mezin ên li ser şoreşê çi ne. Gelo çawa gel, hêzên leşkerî û siyasî dikarin li hemberê bisekinin?

Bi rastî, şoreş li ser asta hundir û derve têkoşînekê dimeşîne. Civaka herêmê ji gelek serdeman ve di bin hukmê pergaleke desthilatdar de jiya. Gelek dijwar e ku civak ji vê zihniyetê xilas bibe. Ev li pêşiya şoreşê astengiya herî mezin e. Hişyarkirina civakê, pêşxistina wê ji aliyên siyasî, civakî û çandê ve, bilindikirina pîvana exlaqê di civakê de, armanca sereke ya şoreşê ye. Xilasiya ji vê zihniyeta desthilatdar astengiya herî mezin. Bi derbaskirina wê re em dikarin vê civakê azad bikin, dozên civakî yên nakok çareser bikin. Lê di pêkanînê de kêmasî bi awayekî mezin derdikevin. Sedem jî ew e ku endamê civakê, hîna di bin bandora wê zihniyeta desthilatê ye. Di encamê de kêmasî derdikevin û rexneyên gel li rêveberiyê jî zêde dibin. Ji ber wê bi nêrîna min avakirina zihniyeta azad, astengiya herî mezin li pêşiya şoreşê ye.

Li aliyekî din, hêzên herêmî êrişî vê şoreşê dikin. Destpêkê, êrişên leşkerî ku dewleta Tirk a dagirker û çeteyên wê li dijî herêmê pêk tînin. Ruxmî ku ev gel li dijî terorê şer kir û DAIŞ tune kir, lê dewleta Tirk a dagirker ku sponserê DAIŞ`ê ye hewl dide tola binkeftina wan ji herêmê hilîne. Di encamê de bê aramî û bê îstîqrarî li herêmê çêdibe. Pê re rêveberî û civak bi vî şerî mijul dibin. Ew jî bi xwe re lawaziyek di aliyê xizmetguzarî de tîne. Ji ber wê, zêdetirî nîvê budceya herêmê ji bo piştgiriya hêzên leşkerî û berxwedana wê li hember êrişan û parastina destkeftiyên şoreşê tê veqetandin.

Şoreşa 19`ê Tîrmehê ji Kobanê destpê kir, îro jî rûbirûyî gefên dewleta Tirk e. Dagirkeriya Tirk hewl dide dergûşa şoreşê û bajarê Minbicê yê stratejîk dagir bike. Projeya demokratîk a li herêmê têk bibe. Yanî mirov dikare bêje ku ew xeteriya herî mezin ku li ser şoreşê gef e.

Ya duyemîn, kesên girêdayî Tirkiyê û rejîma Sûriyê êrişan li dijî Bakur û Rojhilatê Sûriyê pêk tînin, armanca wan tevliheviyê derdixin, bi vê yekê armanc dikin vîna civakê zaîf bikin. Li rex wê, dorpêça tengav a li ser herêmê heye ku wek amûrekê ji bo koçberkirina şêniyan û zaîfkirina baweriya wan bi şoreşê tê bikaranîn. Pergalên herêmî li dijî gelê herêmê di hemû qadan de şerekî taybet dimeşînin, madeyên hişbirê û fihûşê belav dikin ku pê re civak dihile. Li gorî min ev yek ji şerê leşkerî xetertir e. Ji ber wê pergalên herêmî armanc dikin şoreşê ji aliyên civakî, çand, exlaq û siyasî ve têk bibin.

Der barê mekanîzmeya sekna li hember van êrişan de, divê destpêkê endamê civakê hişyar be, welatparêz û xwedî vîneke xurt be. Erdnîgariya Sûriyê bi giştî rastî êrişên dagirkirinê tên. Ya din, divê gel li gorî şerê gel ê şoreşgerî xwe bi rêxistin bike û destekê bide hêzên xwe yên leşkerî. Divê bi hêzên leşkerî re bibe yek û axa xwe biparêze. Ya sêyemîn divê aliyên siyasî hewl bidin şoreşê li ser asta cîhanê bidin nasandin da ku were naskirin.

Gelo êrişên koordînekirî di navbera aliyên li Sûriyê de li dijî projeya demokratîk a li herêmê hene?

Zihniyeta netewdewletên li Rojhilata Navîn dişibin hev. Dibe ku ziman cuda be. Lê dewlet û desthilatdar heman e. Ji ber wê pêşxistina projeya demokratîk li herêmê dê li ser pergalên li Tirkiyê, Sûriyê, Iraq, Îran û dewletên din xeter be. Ji ber wê ev pergal li hev dikin da ku rê li pêşiya vê projeyê bigirin ji bo negihêje dewletên herêmî yên din.

Gelo ev şoreş çawa dikare van gefan û astengiyan derbas bike?

Birêxistinkirna mala hundir li herêmê gelek girîng e da ku li hember gefan bê sekinandin û keleh ji hundir ve bê parastina. Ji vir ve, girîngiya lihevkirina kurdî, erebî û pêkhateyên din diyar dibe da ku destkeftiyên şoreşê biparêzin. Ruxmî ku hêzên navneteweyî û herêmî li Sûriyê hene, lê em nikarin xwe bispêrin wan. Berjewendiyên van dewletan li herêmê hene û li gorî wê kar dikin. Ev dewlet ne rêxistinên xêrxwaziyê ne ku ji bo gel kar dikin. Divê gelê me vê rastiyê nas bike, tenê yekitiya pêkhateyan, rêya xilasiya ji aloziya heyî ye.

Bi nêrîna we Şoreşa Rojava veguheriye şoreşeke herêmî yan hîna navxwe ye?

Şoreşa Rojava hêviyên mezin dan demokratên li cîhanê. Bi nêrîna min, şoreş di pênase û navaroka xwe de şoreşên herêmî derbas kir û bû şoreşeke cîhanî. Hemû behsa vê herêmê dikin; Bakur û Rojhilatê Sûriyê. Êdî ev şoreş di wijdana piraniya gelên cîhanê de ye. Êdî civakên Rojhilata Navîn û rojava balê xwe didin vê şoreşê. Lê di pratîk de asta êrişan û dewletên li dora şoreşê û siyasetên wan, nahêlin ev pergala fikrî derbasî derve bibe. Astengiyeke mezin heye. Lê em hewl didin ku ev şoreş bibe milkê mirovahiyê bi giştî.

Li gorî şopandina we, gelo aliyên siyasî yên li cîhanê vê şoreşê çawa dinirxînin?

Gelek rêxistinên sivîl û tevgerên siyasî yên demokraîtk, ekolojîk û famînst hene ku serdana Bakur û Rojhilatê Sûriyê kir. Şoreş ji nêz ve şopand û hewl dan wê di hemû aliyan de binirxînin. Her wiha şandeyên siyasî ji gelek dewletên cîhanê serdana herêmê kir. Armanca wan şoreşê ji nêzî ve nas bikin. Ev rêxistin û şande gihaştin wê qenetê ku şoreş şerekî li dijî terorê û dewletên derdorê dimeşîne û di heman demê de ava dike. Ez bawer nakim ku şoreşeke kevin yan jî nû ev yek kiriye. Nivîskar Noam Chomsky li ser gelek malperan şoreşa Rojava bi mucîze bi nav kir. Ew qesta vê xebata domdar dikin; şer û avakirin di heman demê de.

Gelo ragihand û şerê taybet ên ku gelek aliyên li Sûriyê û dijminên şoreşê li dar dixin bi serket ku rastiya şoreşê veşêrin?

Divê em hinekî realist bin, bandora şerê taybet heye, lê negihşt armanca xwe ya têkbirina projeya neteweya demokratîk û bidawîkirina şoreşê. Lê bandora propaganda, teşhîr û reşkirina rêveberiyê, Hêzên Sûriya Demokratîk (QSD) û pergala fikrî li herêmê heye. Şerê taybet şoreşê bi rêbazeke din dinasîne. Lê em bawer im ku êdî hemû têgihiştine rastiya vê şoreşê û armancên wê.

(şx)

ANHA