Yaşamın ve doğuşun başlangıcı: Çarşema Sor
Êzidîler için Çarşema Sor, yeniden doğuş, yaratılış, ilkbaharın başlangıcı ve yaşamın başladığı günü temsil ediyor.
Bugün Êzidiler için yeni yılın başlangıcı ya da Çarşema Sor’dur. "Êzidîlerin yeni yılı" olarak da bilinen Çarşema Sor, her yıl Nisan ayının 13’ünden sonraki ilk Çarşamba günü kutlanıyor. Bu durum, "Melekê Tawus'un (Tavus Meleği)" Nisan ayını izleyen ilk Çarşamba yeryüzüne indiği ve 7 gün süren evrenin yaratılışını tamamlandığı inancına dayanıyor. Êzidîler bugünü Rojhilatî (Kurmancî) takvimine göre kutluyor. Bu takvim Miladi takvimden 13 gün azdır.
Êzidîlik inancında bugüne dair şöyle denilir:
"Çarşem rojeka fadil e
Melik Fexredîn afrandibû ji eşq û dil e
Nas nedikir rihetî û xefilet e
Çarşem rojeke bi hesab e
Ji ba wan meleka hatî ev cewab e
Deriyêt xêra divekirîn ji rojhelat heta rojava”
Kadınlar farklı renklere boyadıkları yumurtaları, "kulere" adı verilen ekmekle özellikle yoksul ailelere dağıtır. Bazı çiftçiler ise, yılın bereketli geçmesi için yedikleri yumurtaların kabuklarını toprağa serpiştirir. Êzidîler, misafirliğe gelenlere tatlı, kuruyemiş ve renkli yumurta sunar. Bayramda ayrıca mezarlıklar ziyaret edilir. Besicilik yapan aileler, o gün hayvanlarını sağmayıp, özellikle bir gün önce yaptıkları yoğurdu komşularına dağıtır.
Êzidî mitolojisine göre yumurta, dünyanın bereketinin simgesidir. Yumurtaların kaynaması, yeryüzünün donması ve yeryüzünü kaplayan buzların erimesidir. Yumurta boyama aynı zamanda güllerin, çiçeklerin ve toprağın renklerinin de sembolüdür.
Êzidî inancında evren karanlık ve dumanlıydı. Yer bir buz tabakasıyla kaplıydı. Daha sonra Tanrı (Allah) Melekê Tawus'u (Tavus Meleği)" Çarşamba günü dünyayı yaratmak ve yaşamı diriltmek için yeryüzüne gönderdi. Tanrının emriyle Melekê Tawus, Laleş'te Tawis olarak yeryüzüne indi. Bu bölge Başûrê Kürdistan'dadır. Yerde buz olduğu için Melekê Tawus ağacın üzerinde duruyor. Güneş doğuyor ve buzlar eriyor. Dünyanın gerçek yüzü ortaya çıkıyor. Çiçekler ve rengarenk çiçeklerle süsleniyor. Bu nedenle bugün baharın başlangıcı olarak anılıyor.
Bayram günlerinde ve Nisan’da Êzidîler toprağı sürmez veya kazmaz. Onlara göre, bu ayda bütün tohumlar ve bitkiler çiçek açar. Nisan ayında evlenmek de yasak.
Bu ritüellerin (ayın) yanı sıra binlerce Êzidî kız ve erkek çocuğun, ruhani meclisi üyelerinin katıldığı Laleş ayınında 365 çıra (kandil) yakılıyor. Bu kandiller beyaz kumaştan yapılmış ve saf zeytinyağına batırılmış mumlara benziyor. Bu zeytinler ibadet yerinin etrafındaki ağaçlardan toplanıyor.
Êzidîler için bu bayram Kürdistanlıların bayramıdır. Bir ayette şöyle bahsediliyor:
"Çarşema serî Nîsanê
Şêx Adî, şêx Şims xweste dîwanê
Xwedê berê xwe dide Êzîdxanê
Ew e cejna Kurdistanê”
(ma)
ANHA
Yaşamın ve doğuşun başlangıcı: Çarşema Sor
Bugün Êzidiler için yeni yılın başlangıcı ya da Çarşema Sor’dur. "Êzidîlerin yeni yılı" olarak da bilinen Çarşema Sor, her yıl Nisan ayının 13’ünden sonraki ilk Çarşamba günü kutlanıyor. Bu durum, "Melekê Tawus'un (Tavus Meleği)" Nisan ayını izleyen ilk Çarşamba yeryüzüne indiği ve 7 gün süren evrenin yaratılışını tamamlandığı inancına dayanıyor. Êzidîler bugünü Rojhilatî (Kurmancî) takvimine göre kutluyor. Bu takvim Miladi takvimden 13 gün azdır.
Êzidîlik inancında bugüne dair şöyle denilir:
"Çarşem rojeka fadil e
Melik Fexredîn afrandibû ji eşq û dil e
Nas nedikir rihetî û xefilet e
Çarşem rojeke bi hesab e
Ji ba wan meleka hatî ev cewab e
Deriyêt xêra divekirîn ji rojhelat heta rojava”
Kadınlar farklı renklere boyadıkları yumurtaları, "kulere" adı verilen ekmekle özellikle yoksul ailelere dağıtır. Bazı çiftçiler ise, yılın bereketli geçmesi için yedikleri yumurtaların kabuklarını toprağa serpiştirir. Êzidîler, misafirliğe gelenlere tatlı, kuruyemiş ve renkli yumurta sunar. Bayramda ayrıca mezarlıklar ziyaret edilir. Besicilik yapan aileler, o gün hayvanlarını sağmayıp, özellikle bir gün önce yaptıkları yoğurdu komşularına dağıtır.
Êzidî mitolojisine göre yumurta, dünyanın bereketinin simgesidir. Yumurtaların kaynaması, yeryüzünün donması ve yeryüzünü kaplayan buzların erimesidir. Yumurta boyama aynı zamanda güllerin, çiçeklerin ve toprağın renklerinin de sembolüdür.
Êzidî inancında evren karanlık ve dumanlıydı. Yer bir buz tabakasıyla kaplıydı. Daha sonra Tanrı (Allah) Melekê Tawus'u (Tavus Meleği)" Çarşamba günü dünyayı yaratmak ve yaşamı diriltmek için yeryüzüne gönderdi. Tanrının emriyle Melekê Tawus, Laleş'te Tawis olarak yeryüzüne indi. Bu bölge Başûrê Kürdistan'dadır. Yerde buz olduğu için Melekê Tawus ağacın üzerinde duruyor. Güneş doğuyor ve buzlar eriyor. Dünyanın gerçek yüzü ortaya çıkıyor. Çiçekler ve rengarenk çiçeklerle süsleniyor. Bu nedenle bugün baharın başlangıcı olarak anılıyor.
Bayram günlerinde ve Nisan’da Êzidîler toprağı sürmez veya kazmaz. Onlara göre, bu ayda bütün tohumlar ve bitkiler çiçek açar. Nisan ayında evlenmek de yasak.
Bu ritüellerin (ayın) yanı sıra binlerce Êzidî kız ve erkek çocuğun, ruhani meclisi üyelerinin katıldığı Laleş ayınında 365 çıra (kandil) yakılıyor. Bu kandiller beyaz kumaştan yapılmış ve saf zeytinyağına batırılmış mumlara benziyor. Bu zeytinler ibadet yerinin etrafındaki ağaçlardan toplanıyor.
Êzidîler için bu bayram Kürdistanlıların bayramıdır. Bir ayette şöyle bahsediliyor:
"Çarşema serî Nîsanê
Şêx Adî, şêx Şims xweste dîwanê
Xwedê berê xwe dide Êzîdxanê
Ew e cejna Kurdistanê”
(ma)
ANHA
