PYD 20 yıldır siyasi ve varlık mücadelesi yürütüyor
Suriye’de yıllardır yaşanan sorun ve çözümsüzlük büyük bir krize dönüşerek, bu günlere gelindi. Kürt sorununun çözümsüz bırakılması ve Kürt statüsünün yok sayılmasına karşı 20 yıl önce kurulan PYD, şimdiye değin birçok önemli adıma imza atarak, bölgede demokrasi ve özgürlük bilincinin gelişmesine öncülük etti. Suriye krizinin çözümüne de çok önemli çözümler sunan PYD, gelecekte de bu rolünü oynamak için çalışıyor.
Demokratik Birlik Partisi (PYD), 20 Eylül 2003’te kuruluşunu ilan etti. Partinin kuruluşu üzerinden 20 yıl geçti. PYD'nin kuruluş nedenleri, önemi ve kuruluş sürecine ilişkin süreci tüm detaylarıyla irdeleyeceğiz.
Suriye'de yaşananlar Ortadoğu'daki diğer ülkelerle benzerdir. Suriye’nin kuruluşundan bu yana ülke her zaman karışıklık ve istikrarsız içinde olmuştur. İngiltere ve Fransa gibi emperyalist güçler, Suriye devletinin kuruluşunun arkasındaydı.
Ortadoğu'daki diğer ülkeler olduğu gibi Suriye de özgürlüğün tadına varamadı. Ulus-devletin bölge halkı için hep trajik ve ağır sonuçları oldu. Ulus-devlet, Suriye'nin Suriye Arap Cumhuriyeti olarak değiştirilmesine neden oldu. Suriye'de yönetim, başkanlık ve iktidar alanında yaşanan kaos ve sorunlar milliyetçi zihniyette ve Baas Partisi'ne, baskısı anayasaya Olağanüstü Hal kanunlarına da etkisi oldu. Açık bir şekilde topluma şiddet, iktidar ve terör politikaları dayatıldı. Baskı sistemi geliştikçe birçok şey yasaklandı. Kürtçe, Kürt dili, kültürü yasaklandı. Tüm bu yaşanan olumsuzluklar durumu kabullenmemeye ve yeni alternatif arayışlarına girişildi.
Rojava Kürdistan’nda kurum daha kötü ve zordu. Kültürel ve fiziki soykırım politikaları uygulandı. Kürdistan'ı işgal eden 4 devlet arasında birçok anlaşma imzalandı. Bu anlaşmalardan biri Suriye ile Türkiye arasında imzalanan Adana Anlaşması’ydı. Kürt ve Kürdistan’ın varlığı inkar edildi. Kürt dili ve kültürünün kullanılması yasaklandı, özgürlükler ya kısıtlandı ya da yok sayıldı. Araplaştırma politikaları yürütüldü. 1962 nüfus sayımında Arap Kemeri ile yüzbinlerce Kürt kimlikten mahrum bırakıldı. Arap Kemeri ile Kürt köylerinin isimleri Araplaştırıldı, çocuklara Kürt isimleri verilmesi yasaklandı. Kürt partilerinin siyaset yapma hakkı engellendi, seçimlere katılmalarına izin verilmedi. Rojava’da 19 Temmuz öncesinde Kürt halkının durumu buydu.
PYD'NİN KURULUŞ KONGRESİ
Kürdistan’ın dört parçasında olduğu gibi yıllardır Kürt halkı, yaşadığı tüm baskılara karşı mücadele yürütüyor. Ret-inkar, asimilasyon politikalarına karşı her alanda direniyor. Suriye ve Rojava’da da Kürt halkı Kürdistan’ın diğer parçalarında olduğu gibi her alanda mücadeleden geri durmadı. Önder Abdullah Öcalan’ın yıllarca kaldığı Suriye’de büyük değişim ve dönüşümlerin temellerini attı. Toprağa atılan tohum sancılı bir doğum olsa da toprağın altında filizlenerek, başını kaldırıp, çıktı. Kürt halkı da bu inançla ortaya koyduğu mücadeleyle bir çiçeğin filizlendiği gibi bu günlere geldi.
Baskı ve zorlukların arttığı Suriye’de geleceğe dair siyaset yürütecek, Kürtleri temsil edecek bir partiye ihtiyaç vardı. Bu bağlamda 20 Eylül 2003’te PYD kuruluşunu ilan etti.
Rojava halkı, partinin kuruluş görev ve sorumluluğunu üzerine aldı. Aylarca parti kuruluşu için hazırlar yapıldı. Pek çok tartışma yürütüldü, diyaloglar geliştirildi.
Kongreye kadrolardan, askerlere ve yönetimlerde onlarca Rojavalı katıldı. Kongre bir hafta boyunca tartışmalarla devam etti. Kongrede parti genel başkanlığına Zerdeşt Haco seçilirken, 25 kişi de parti meclisine seçildi.
Kuruluş kongresinin sonuç bildirgesinde şu kararlar alındı: “Önder Abdullah Öcalan'ın fiziki özgürlüğü için mücadele yürütülecek. Partinin siyasi programı ve tüzüğü onaylandı. Yeni bir demokratik anayasanın hazırlanmalı, çoğulculuk, Suriye’de adem-i merkeziyetçilik ve demokrasiye dayalı parlamenter sisteme geçilmeli, parti örgütlenmesini yurt dışında da sürdürülmelidir. Kadın örgütlenmesi güçlendirilmeli, ideolojik kadrolar yetiştirilmeli ve şehit aileleri desteklenmelidir.”
PYD’NİN 2’NCİ KONGRESİ
PYD'nin kurucuları ve savaşçılar Meysa Baqî (Şîlan), 4 yoldaşı Zekeriya Îbrahîm, Hikumet Tokmak (Fûad), Nebo Elî (Cemîl) ve Hacî Cuma Elî (Ciwan) 29 Kasım 2004’te bir komplo sonucunda şehit düştü. PYD, sonrasında 2’nci kongresini yaptı. PYD, 2’nci kongresi, tasfiye ve ihanete karşı yaptı.
Partinin kuruluşundan birkaç ay sonra Rojava'da 12 Mart 2004’te Qamişlo Serhildanı başladı. Bu serhildan Suriye devrimi ve Ortadoğu'nun baharı olması gerekiyordu. Ama yerel ve uluslararası güçlerin ikiyüzlülüğü ve ihanetiyle parti kadrolarının tutuklanması ve işkenceler bunu engelledi. 2 Ağustos 2004’te partinin meclis üyesi Ehmed Hisên (Bavê Cûdî) işkenceyle şehit edildi. Parti yöneticilerinden Nazlı Keçel'in akıbeti ise hala bilinmiyor.
Tüm bu gelişmelerin yaşandığı dönemde parti şehidi Şîlan ve arkadaşlarının izinde partinin yeniden inşa edilmesi amacıyla 10 Şubat 2005'te 150 delegenin katılımıyla bir kongre yapıldı. Kongrede parti başkanlığına Fûad Omer ve parti meclisine 25 üye seçildi.
PYD'NİN 3’ÜNCÜ KONGRESİ
Partinin 2’nci ve 3’üncü kongresi partinin eleştiri ve özeleştiri anlayışının güçlendirilmesi, Demokratik Ulus felsefesinin hayata geçirilmesi ve üçüncü yol konularında çok önemli adımlar atıldı. Önder Abdullah Öcalan'ın kadın özgürlükçü, ahlaki, siyasi ve ekolojik felsefesi temelinde bir toplumun inşa edilmesi için çalışmalar yürütüldü.
PYD'NİN 4’ÜNCÜ KONGRESİ
Parti, 27 Mart 2007'de 3 gün süren 4’’üncü kongresini yaptı. Yapılan kongrede Fûad Omar yeniden başkanlığa seçildi 25 parti meclis üyesi seçildi. Önder Abdullah Öcalan'ın çözümleme ve paradigması temelinde halkın komün ve meclisler aracılığıyla örgütlenmesi yönünde kongrede karar alındı. Ancak bu plan uygulanmadı. Çünkü Baas Partisi, parti kadrolarına yönelik operasyonlar düzenledi ve çok sayıda kişi gözaltına alınıp, tutuklandı. Tutuklanan Osman Dadilî, 18 Şubat 2008'de işkence sonucunda şehit düştü.
PYD’NİN 5’İNCİ KONGRESİ VE EŞ BAŞKANLIK SİSTEMİ
Partinin 5’inci kongresi 16 Haziran 2012’de Qamişlo'da gerçekleştirildi. Kongreye 2 bin üye ve katılımcı katıldı.
Kongrede eş başkanlık sistemi ilk kez kabul edilerek, hayata geçirildi. Kongrede parti eş başkanlığına Asya Ebdullah ve Salih Muslim seçildi. Ayrıca kongrede örgütlemede, yönetim ve eğitimde devrim niteliğinde kararlar alındı. Özerk Yönetim projesinin inşası, komün ve meclislerin kurulması için de hazırlıklar yapıldı.
PYD’NİN 6’NCI KONGRESİ
Partinin 6’ncı kongresi 20 Eylül 2015'te Rimêlan ilçesinde düzenlendi. Kongreye aralarında YNK öncülerinden Mela Bextiyar'ın da aralarında olduğu parti ile siyasi güçlerden 70 başkan, Fransa, Danimarka, Norveç, Tunus, Mısır ve Sudan'dan delegeler ile Rojava ve Suriye'deki Kürt parti temsilcileri katıldı.
Kongrede Suriye’de siyasi çözümünün sağlanması için Suriye'nin birliği için birçok karar alındı. Ayrıca Suriye ve diğer bölgelerdeki tüm Kürt partileriyle temasa geçildi. Kongrede yapılan seçime bir kez daha partinin eş başkanlığına Asya Ebdullah ve Salih Muslim seçildi. Ayrıca parti meclisine 37 üye seçildi. Üyelerden yüzde 43’ü kadın seçilerek, 16 kadın meclis üyesi oldu.
PYD’NİN 7'NCİ KONGRESİ VE SURİYE FEDERASYONU
PYD'nin 7’nci kongresi 27-28 Eylül 2017’de Cizîrê Kantonu’nda içerden ve yurt dışından 450 delegenin katılımıyla yapıldı.
Kongrede partinin eş başkanlığına Ayşe Hiso ve Şahoz Hasen seçildi, parti meclisine ise 20'si kadın 49 üyesi seçildi.
PYD 8’İNCİ KONGRESİ
PYD'nin 8’inci Kongresi 24 Şubat 2020'de Rimêlan kentinde 650 üyenin katılımıyla yapıldı. Kongrede yapılan seçimde partinin eş başkanlığına Ayşe Hiso ve Enwer Muslim seçildi. Parti meclisine 90 ve Disiplin Kurulu ise 7 üye seçildi.
PYD’NİN 9’UNCU KONGRESİ
PYD’nin 9’uncu kongresi 18 Haziran 2022'de Hesekê’de düzenlendi. 3 gün süren kongreye 700 delege katıldı. Kongrede yapılan seçimde eş başkanlığa Asya Ebdullah ve Salih Muslim seçildi. Ayrıca parti meclisine 149 ve Disiplin Kurulu’na ise 7 üye seçildi.
Genel bir kongrenin yapılması için Rojava ve Avrupa'da birçok hazırlık konferansı düzenlendi. PYD'nin 10'uncu Kongresi 21Eylül'de yapılacak.
(ma)
ANHA
PYD 20 yıldır siyasi ve varlık mücadelesi yürütüyor
Demokratik Birlik Partisi (PYD), 20 Eylül 2003’te kuruluşunu ilan etti. Partinin kuruluşu üzerinden 20 yıl geçti. PYD'nin kuruluş nedenleri, önemi ve kuruluş sürecine ilişkin süreci tüm detaylarıyla irdeleyeceğiz.
Suriye'de yaşananlar Ortadoğu'daki diğer ülkelerle benzerdir. Suriye’nin kuruluşundan bu yana ülke her zaman karışıklık ve istikrarsız içinde olmuştur. İngiltere ve Fransa gibi emperyalist güçler, Suriye devletinin kuruluşunun arkasındaydı.
Ortadoğu'daki diğer ülkeler olduğu gibi Suriye de özgürlüğün tadına varamadı. Ulus-devletin bölge halkı için hep trajik ve ağır sonuçları oldu. Ulus-devlet, Suriye'nin Suriye Arap Cumhuriyeti olarak değiştirilmesine neden oldu. Suriye'de yönetim, başkanlık ve iktidar alanında yaşanan kaos ve sorunlar milliyetçi zihniyette ve Baas Partisi'ne, baskısı anayasaya Olağanüstü Hal kanunlarına da etkisi oldu. Açık bir şekilde topluma şiddet, iktidar ve terör politikaları dayatıldı. Baskı sistemi geliştikçe birçok şey yasaklandı. Kürtçe, Kürt dili, kültürü yasaklandı. Tüm bu yaşanan olumsuzluklar durumu kabullenmemeye ve yeni alternatif arayışlarına girişildi.
Rojava Kürdistan’nda kurum daha kötü ve zordu. Kültürel ve fiziki soykırım politikaları uygulandı. Kürdistan'ı işgal eden 4 devlet arasında birçok anlaşma imzalandı. Bu anlaşmalardan biri Suriye ile Türkiye arasında imzalanan Adana Anlaşması’ydı. Kürt ve Kürdistan’ın varlığı inkar edildi. Kürt dili ve kültürünün kullanılması yasaklandı, özgürlükler ya kısıtlandı ya da yok sayıldı. Araplaştırma politikaları yürütüldü. 1962 nüfus sayımında Arap Kemeri ile yüzbinlerce Kürt kimlikten mahrum bırakıldı. Arap Kemeri ile Kürt köylerinin isimleri Araplaştırıldı, çocuklara Kürt isimleri verilmesi yasaklandı. Kürt partilerinin siyaset yapma hakkı engellendi, seçimlere katılmalarına izin verilmedi. Rojava’da 19 Temmuz öncesinde Kürt halkının durumu buydu.
PYD'NİN KURULUŞ KONGRESİ
Kürdistan’ın dört parçasında olduğu gibi yıllardır Kürt halkı, yaşadığı tüm baskılara karşı mücadele yürütüyor. Ret-inkar, asimilasyon politikalarına karşı her alanda direniyor. Suriye ve Rojava’da da Kürt halkı Kürdistan’ın diğer parçalarında olduğu gibi her alanda mücadeleden geri durmadı. Önder Abdullah Öcalan’ın yıllarca kaldığı Suriye’de büyük değişim ve dönüşümlerin temellerini attı. Toprağa atılan tohum sancılı bir doğum olsa da toprağın altında filizlenerek, başını kaldırıp, çıktı. Kürt halkı da bu inançla ortaya koyduğu mücadeleyle bir çiçeğin filizlendiği gibi bu günlere geldi.
Baskı ve zorlukların arttığı Suriye’de geleceğe dair siyaset yürütecek, Kürtleri temsil edecek bir partiye ihtiyaç vardı. Bu bağlamda 20 Eylül 2003’te PYD kuruluşunu ilan etti.
Rojava halkı, partinin kuruluş görev ve sorumluluğunu üzerine aldı. Aylarca parti kuruluşu için hazırlar yapıldı. Pek çok tartışma yürütüldü, diyaloglar geliştirildi.
Kongreye kadrolardan, askerlere ve yönetimlerde onlarca Rojavalı katıldı. Kongre bir hafta boyunca tartışmalarla devam etti. Kongrede parti genel başkanlığına Zerdeşt Haco seçilirken, 25 kişi de parti meclisine seçildi.
Kuruluş kongresinin sonuç bildirgesinde şu kararlar alındı: “Önder Abdullah Öcalan'ın fiziki özgürlüğü için mücadele yürütülecek. Partinin siyasi programı ve tüzüğü onaylandı. Yeni bir demokratik anayasanın hazırlanmalı, çoğulculuk, Suriye’de adem-i merkeziyetçilik ve demokrasiye dayalı parlamenter sisteme geçilmeli, parti örgütlenmesini yurt dışında da sürdürülmelidir. Kadın örgütlenmesi güçlendirilmeli, ideolojik kadrolar yetiştirilmeli ve şehit aileleri desteklenmelidir.”
PYD’NİN 2’NCİ KONGRESİ
PYD'nin kurucuları ve savaşçılar Meysa Baqî (Şîlan), 4 yoldaşı Zekeriya Îbrahîm, Hikumet Tokmak (Fûad), Nebo Elî (Cemîl) ve Hacî Cuma Elî (Ciwan) 29 Kasım 2004’te bir komplo sonucunda şehit düştü. PYD, sonrasında 2’nci kongresini yaptı. PYD, 2’nci kongresi, tasfiye ve ihanete karşı yaptı.
Partinin kuruluşundan birkaç ay sonra Rojava'da 12 Mart 2004’te Qamişlo Serhildanı başladı. Bu serhildan Suriye devrimi ve Ortadoğu'nun baharı olması gerekiyordu. Ama yerel ve uluslararası güçlerin ikiyüzlülüğü ve ihanetiyle parti kadrolarının tutuklanması ve işkenceler bunu engelledi. 2 Ağustos 2004’te partinin meclis üyesi Ehmed Hisên (Bavê Cûdî) işkenceyle şehit edildi. Parti yöneticilerinden Nazlı Keçel'in akıbeti ise hala bilinmiyor.
Tüm bu gelişmelerin yaşandığı dönemde parti şehidi Şîlan ve arkadaşlarının izinde partinin yeniden inşa edilmesi amacıyla 10 Şubat 2005'te 150 delegenin katılımıyla bir kongre yapıldı. Kongrede parti başkanlığına Fûad Omer ve parti meclisine 25 üye seçildi.
PYD'NİN 3’ÜNCÜ KONGRESİ
Partinin 2’nci ve 3’üncü kongresi partinin eleştiri ve özeleştiri anlayışının güçlendirilmesi, Demokratik Ulus felsefesinin hayata geçirilmesi ve üçüncü yol konularında çok önemli adımlar atıldı. Önder Abdullah Öcalan'ın kadın özgürlükçü, ahlaki, siyasi ve ekolojik felsefesi temelinde bir toplumun inşa edilmesi için çalışmalar yürütüldü.
PYD'NİN 4’ÜNCÜ KONGRESİ
Parti, 27 Mart 2007'de 3 gün süren 4’’üncü kongresini yaptı. Yapılan kongrede Fûad Omar yeniden başkanlığa seçildi 25 parti meclis üyesi seçildi. Önder Abdullah Öcalan'ın çözümleme ve paradigması temelinde halkın komün ve meclisler aracılığıyla örgütlenmesi yönünde kongrede karar alındı. Ancak bu plan uygulanmadı. Çünkü Baas Partisi, parti kadrolarına yönelik operasyonlar düzenledi ve çok sayıda kişi gözaltına alınıp, tutuklandı. Tutuklanan Osman Dadilî, 18 Şubat 2008'de işkence sonucunda şehit düştü.
PYD’NİN 5’İNCİ KONGRESİ VE EŞ BAŞKANLIK SİSTEMİ
Partinin 5’inci kongresi 16 Haziran 2012’de Qamişlo'da gerçekleştirildi. Kongreye 2 bin üye ve katılımcı katıldı.
Kongrede eş başkanlık sistemi ilk kez kabul edilerek, hayata geçirildi. Kongrede parti eş başkanlığına Asya Ebdullah ve Salih Muslim seçildi. Ayrıca kongrede örgütlemede, yönetim ve eğitimde devrim niteliğinde kararlar alındı. Özerk Yönetim projesinin inşası, komün ve meclislerin kurulması için de hazırlıklar yapıldı.
PYD’NİN 6’NCI KONGRESİ
Partinin 6’ncı kongresi 20 Eylül 2015'te Rimêlan ilçesinde düzenlendi. Kongreye aralarında YNK öncülerinden Mela Bextiyar'ın da aralarında olduğu parti ile siyasi güçlerden 70 başkan, Fransa, Danimarka, Norveç, Tunus, Mısır ve Sudan'dan delegeler ile Rojava ve Suriye'deki Kürt parti temsilcileri katıldı.
Kongrede Suriye’de siyasi çözümünün sağlanması için Suriye'nin birliği için birçok karar alındı. Ayrıca Suriye ve diğer bölgelerdeki tüm Kürt partileriyle temasa geçildi. Kongrede yapılan seçime bir kez daha partinin eş başkanlığına Asya Ebdullah ve Salih Muslim seçildi. Ayrıca parti meclisine 37 üye seçildi. Üyelerden yüzde 43’ü kadın seçilerek, 16 kadın meclis üyesi oldu.
PYD’NİN 7'NCİ KONGRESİ VE SURİYE FEDERASYONU
PYD'nin 7’nci kongresi 27-28 Eylül 2017’de Cizîrê Kantonu’nda içerden ve yurt dışından 450 delegenin katılımıyla yapıldı.
Kongrede partinin eş başkanlığına Ayşe Hiso ve Şahoz Hasen seçildi, parti meclisine ise 20'si kadın 49 üyesi seçildi.
PYD 8’İNCİ KONGRESİ
PYD'nin 8’inci Kongresi 24 Şubat 2020'de Rimêlan kentinde 650 üyenin katılımıyla yapıldı. Kongrede yapılan seçimde partinin eş başkanlığına Ayşe Hiso ve Enwer Muslim seçildi. Parti meclisine 90 ve Disiplin Kurulu ise 7 üye seçildi.
PYD’NİN 9’UNCU KONGRESİ
PYD’nin 9’uncu kongresi 18 Haziran 2022'de Hesekê’de düzenlendi. 3 gün süren kongreye 700 delege katıldı. Kongrede yapılan seçimde eş başkanlığa Asya Ebdullah ve Salih Muslim seçildi. Ayrıca parti meclisine 149 ve Disiplin Kurulu’na ise 7 üye seçildi.
Genel bir kongrenin yapılması için Rojava ve Avrupa'da birçok hazırlık konferansı düzenlendi. PYD'nin 10'uncu Kongresi 21Eylül'de yapılacak.
(ma)
ANHA
