Azerbaycan, saldırıdan bu yana İran'a karşı dilini sertleştirdi ve saldırının sorumluluğunu İran’a yükledi. Tahran'daki büyükelçiliğini de kapattı ve diplomatlarını geri çağırdı. Ayrıca vatandaşlarına İran'a gitmemeleri çağrısında bulundu. Bunun ardından Çarşamba günü Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı uluslararası kuruluşlara açıklama yaptı.
İran, Tahran'daki Azerbaycan büyükelçiliğine düzenlenen saldırıyı kişisel nedenlere bağladı. İran Meclis Başkanı Mihemed Baqir Qalibaf, Bakü'nün aldığı kararların duygusal olduğunu ve etkilerinin uzun sürebileceğini söyledi.
TARTIŞMA BİR PATLAMADAN DAHA BÜYÜK
Mısır'daki İran araştırmacısı Mihemed Şeit, iki taraf arasındaki anlaşmazlığın derin olduğunu belirterek, başta Azerbaycan olmak üzere İran'ı endişelendiren çelişkili dosyaların olduğunu kaydetti.
Azerilerin İran’da yoğun biçimde yaşadığına dikkat çeken Mihemed Şeit, "En önemli dosya Azeri toplumudur. Azeri toplumu İran'a yayılmıştır. Tahran, diğer Fars olmayan toplumlar gibi ayrılıkçılık eğiliminin artacağından endişe duymaktadır" dedi.
İran'ın Azerbaycan hükümetinin ayrılıkçılığı güçlendirdiğini söylediğini belirten Şeit, "Bir diğer konu Azerbaycan-İsrail ilişkileridir. Tel Aviv, Azeriler için bir silah kaynağıdır. Bu yüzden İran, Azerbaycan'ın İsrail’in casusluk faaliyetlerini kolaylaştırmasından korkuyor” şeklinde konuştu.
Şeit’e göre saldırı, İran basınının Azerbaycan'a yönelik saldırılar gerçekleştirmesi, Azeri ulusuna yönelik Fars ırkçılığının bir sonucu olabilir. Şeit, "İran sorunu hızlı bir şekilde çözmezse durum daha da karmaşıklaşabilir. Çünkü gerilim kendi çıkarına olmayacak. Özellikle gerilim kendi tehditlerini gerçek bir duruma dönüştürebileceğinden ve gelecekte Azerbaycan, İran'ın önündeki en büyük engel olacaktır" yorumunda bulundu.
DİN VE MEZHEP ÇATIŞMASINA SIĞMIYOR
İran'ın Karabağ savaşındaki duruşu ve Azerbaycan'a karşı Ermenistan'a verdiği destekle ilgili olarak Şeit, İran'ın Ermenistan'a desteğinin nedeninin çatışma ve İran'ın Azerilerin ayrılıkçılığından korkması olduğunu belirtti.
İran’ın Azerbaycan’ı baskı altına almaya çalıştığını dile getiren Şeit, "İran Azerbaycan'a baskı yapmaya çalışıyor ve Azerbaycan'ın İsrail'e yaklaşımı İran'ın lehine değil. Şiilik meselesi İran siyaseti için o kadar önemli değil. Azerbaycan'da Şiilik meselesi yok. İran orada Şii şubeler kurmaya çalışıyor. Ayrıca Azerbaycan Türkiye'ye İran'dan daha yakın” ifadelerini kullandı.
TÜRKİYE VE AZERBAYCAN İLİŞKİLERİ
Mısırlı Azeri araştırmacısı Ebu Bekir Ebû El Mecid, Azerbaycan büyükelçiliğinde yaşanan olayın onlarca yıllık baskının sonucu olduğunu belirterek, "Bu baskı Ermenistan'a verilen destekten kaynaklanıyor. İran her zaman Ermenistan'la güçlü bir ilişki içinde olmak istedi. Azerbaycan’a karşı Ermenistan’a silah verdi. Çünkü Karabağ bölgesinin Ermenistan tarafından kontrolü, İran'ın hegemonyasını genişletmesi için fırsattır" şeklinde konuştu.
Tahran ile Bakü arasındaki en önemli anlaşmazlıklardan birinin Azerbaycan'ın Türkiye'nin en güçlü ortağı olduğunu kaydeden El Mecid, "Türkiye'nin de Asya ve Ortadoğu'da geniş bir projesi var. Türkiye'nin projesi İran'ın projesine karşıdır. Türkiye'nin Azerbaycan'a desteği İran'ın projesinin önünde bir engeldir” dedi.
Ebû El Mecid sözlerine şöyle devam etti: "Ermenistan topraklarının Azerbaycan tarafından kontrol edilmesinden sonra İran ile ortak bir sınır oluşturuldu. İran, Azerbaycan'ı İsrail ile işbirliği yapmakla suçluyor ve ondan askeri desteğini çekiyor."
İRAN’DAKİ TÜRKLER
İran'ın bu çatışmalarda en zayıf taraf olduğunu kaydeden Ebû El Mecid, "İran'da 30 milyondan fazla Azeri var. Azeriler İran'daki en büyük Fars olmayan millettir. İran hükümeti bu Azerileri İran Türkleri olarak adlandırıyor. Böyle olunca, İran, çatışma büyük bir şekilde başlarsa ve gelişirse, bu Azerilerin ona karşı büyük bir rol oynayabileceğini görüyor" yorumunda bulundu.
İran ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin eskisi gibi kalmayacağını ancak iki ülke arasındaki gerginliğin derinleşeceğine işaret eden Ebû El Mecîd, "İran, yakın gelecekte hava sahasını ve sınırlarını Azeri uçakları ve kargo gemilerine kapatabilir. Buna karşı Azerbaycan'ın da aynı yanıtı vermesi ve ekonomik kriz yaşayan İran'a daha büyük zarar vermesi olasıdır” ifadelerine yer verdi.
Ebu Bekir Ebu El Mecid konuşmasının sonunda "Krizin sürmesi iki tarafın da çıkarına değil, siyasi çekişmeler ve ekonomik ilişkiler birbirinden ayrı tutulmalıdır" dedi.
(rr)
ANHA
