​​​​​​​‘Afganistan’daki çekilme strateji değişikliğidir’

ABD’nin Afganistan’dan çekilmesi ve Taliban’ın hızla ülkeyi kontrol altına almasını değerlendiren Umro Emar, “Sahada ortaya görüntüye ve yapılan analizlere baktığımızda Afganistan’da yaşananların taktiksel bir değişiklik olduğunu görüyoruz” dedi.

Afganistan’da son 72 saatte çok hızlı gelişmeler yaşandı. Ülkeyi büyük bir hızla kontrol altına alan Taliban, başkent Kabil’e kadar girdi. Devlet Başkanı Eşref Gani ülkeyi terk etti. Kabil’de bir kriz ortamı oluştu. Ülkedeki yabancı diplomatların çoğu kendi ülkelerine döndü. ABD’nin Afganistan’daki askerlerini çekme kararının ardından Taliban’ın ülkedeki hızlı ilerleyişi beraberinde çok fazla sorular getirdi.

Mısırlı Jeopolitik Araştırmacı ve Yazar Umro Emar, Afganistan’da yaşanan gelişmelere ilişkin sorularımızı yanıtladı.

Röportajın içeriği şöyle:

*ABD Afganistan’dan çekilme kararı aldığında Taliban’ın büyük bir hızla ilerleyeceğini bilmiyor muydu?

Bu sorudan önce şunu sormak gerekiyor. ABD Irak’tan çekilme kararı aldığında Bağdat’ın İran’ın 52’nci vilayeti olacağını bilmiyor muydu? Washington kendi eliyle Bağdat’ı Tahran’a teslim etti.

Aslına bakarsanız ABD Afganistan’daki amaçlarına ulaştı. ABD’nin 2001’de Afganistan’a girmesinin amacı Taliban’ı yok etmek değildi. Amacı kendi yüzyıllık planlarını gerçekleştirmekti. Bu planlar da Harvard Mackinder’in teorilerine göre hazırlanmıştı.

Saldırılar başlamadan önce dönemin ABD Başkanı Bush’un söylediklerini hatırlayalım. Taliban’a Usame Bin Ladin’i sınır dışı etme ve askeri eğitim verilen üslerin kapatılması uyarısı yapılıyordu.

Taliban’ın bu şartları kabul etmesine rağmen ABD yönetimi Afganistan’a girme konusunda ısrar etti. Bununla birlikte ABD Taliban’ın üst düzey yöneticilerinin teslim olması fırsatını da geri tepti. Taliban o dönemde siyasi faaliyetlerini durdurma önerisinde bulunmuştu.

*ABD’nin çekilme kararı Rusya ve Çin’i oyalama amaçlı mı?

ABD, 2011’deki çöken stratejisinin acılarını çekiyor. Ortadoğu’da Moskova ve Pekin’in ilerleyişini durdurmak için Arap Baharı olaylarının fitilini ateşledi. Olayların yaşandığı ülkelere çeteleri toplayarak bu çeteleri buradan Rusya ve Çin’in üzerine salmayı hedefliyordu. Arap Baharı olaylarının amacı Suriye ve Mısır halklarının direnişi sayesinde gerçekleşmedi. Bunun alternatif planı olarak Afganistan’dan hızlı çekilme hayata geçirildi. Taliban’ın Afganistan’daki stratejik boşluktan faydalanması için bu bilinçli olarak yapıldı.

*ABD’nin yeniden müdahale etme ihtimali var mı?

Amerika Birleşik Devletleri'nin Pakistan'daki savaş sırasında Peştun Hamid Karzai'yi korumak için onu Afganistan’a getirişini ve 22 Aralık 2001'de Afganistan cumhurbaşkanı yapıldığını hatırlayalım.

Karzai ve arkadaşlarının Pakistan’dan Afganistan’a getirilişi aslında Taliban ve türevi radikal gruplara yardım etmekti. ABD Merkez Komutanlığı Pakistan askerlerinin geçişinin sağlanması için bir hava koridorunun açılması emrini verdi. Bu askerler Qendoz’da yaşanan savaş sırasında kargo uçaklarıyla çıkarıldı. Ardından bu durum El Kaide ve Taliban üyelerinin çıkarılmasına döndü.

Washington’un bu gruplarla olan ilişkisi çıkar ilişkisidir. Bu gruplar bir yerde bulundukları zaman ABD’nin çıkarlarına hizmet ettiği için ABD hemen onları finanse eder ve onlara silahlar sağlar. Çıkarları ters düştüğü anda da Pentagon bu gruplara karşı savaş ilan eder. ABD’nin stratejisi bu şekilde işliyor.

*ABD buradaki müttefiklerinden vazgeçtiyse Rusya ve Çin’e karşı yeni stratejisi ne olabilir?

Kuzeybatı Asya  ile Çin-Pakistan ekonomi koridorunun bölünmesi için ABD Kabil’i Taliban’a teslim etti. Bu koridorda dünyanın önemli ticaret yolu olan İpekyolu da bulunuyor. Bu yol Çin’den Hindistan’a Arap körfezine kadar Çin’in pazarının oluşmasına neden oluyor. Pekin, bu yolu kullanarak Ortadoğu’nun her tarafına açılabiliyor.

Kuzey Afrika ve Körfez’deki enerji kaynakları bu koridor aracılığıyla rahatlıkla Çin’e ulaşıyor. Çin’e göre Pakistan’daki Xinjiang vilayeti savaş gemilerinin onarımı için uygun bir yer olabilir. Bu durum Hindistan’ı çok rahatsız ediyor. Aynı zamanda burası ticari gemiler için de iyi bir liman olabilir.

Ancak ABD, stratejik ve tarihi ittifakı olan Pakistan'ı kaybettikten sonra Washington, Kabil'de vekalet savaşları düzenleyerek bu ekonomik koridorla Çin’in bağlarını kesmek istiyor. Bunu, Kabil ve İslamabad arasındaki sınır kapılarını kontrol etmek için Taliban ve Horasan hareketlerini kullanarak yapacak ve ardından Pakistan topraklarında bir savaş başlatacak.

Sahada ortaya görüntüye ve yapılan analizlere baktığımızda Afganistan’da yaşananların taktiksel bir değişiklik olduğunu görüyoruz. ABD istihbaratının bir amacı da Pakistan’dır.

Pekin ve Moskova 90’lı yıllardan beri buna hazırlıklarını yapıyor. Şangay anlaşması bunun için yapıldı.

Öte yandan Çin Afganistan’da Taliban’ı düşürebilirse ABD, Ortadoğu’nun tamamını kaybedebilir.

(rr)

ANHA