​​​​​​​‘Irak’ta erken seçimin faturasını halk öder’

Irak’ta erkene çekilen parlamento seçimlerini değerlendiren Nezîr El Kendorî, Irak’taki mevcut siyasi rejimde bir değişiklik yapılmadan yapılacak seçimlerin faturasını Irak halkının ödeyeceğini söyledi. Irak’ta erken seçim için 10 Ekim tarihi belirlendi. Tarihin belirlenmesinin ardından seçimden çekilmeler de yaşanmaya başladı. Irak Sadr Hareketi Başkanı Muqteda El Sedir ve Komünist Parti seçimlerden çekildiğini duyurdu. Ortaya çıkan tablo Irak’ı yeni bir siyasi tablo ile karşı karşıya getirdi. Seçimlerin ertelenip ertelenmeyeceği ise muamma.

Nasiriyê’de bulunan El Hisên Hastanesi’nde çıkan yangında onlarca sivilin ölümünün ardından Muqteda El Sedir seçimlerden çekildiklerini duyurdu.

Siyasi ve toplumsal açmazların içinde Irak Başbakanı Mistefa Kazımi de Washington’a giderek ABD’nin Irak’tan çekilmesine ilişkin net tarih almaya çalıştı. Yorumcular ise Kazımi’nin seçim için Washington’a gittiğini söylüyor.

Diğer yandan birkaç gün önce ABD’ye ulaşan Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hisên de yapacakları görüşmelerde ABD’nin ülkeden çekilmesi konusunda net tarih belirlemek istediklerini söyledi. ABD basınına göre de ABD askerleri bu yıl içerisinde Irak’tan çekilecek.

Konuya ilişkin olarak Iraklı siyasi araştırmacı ve yazar Nezir El Kendori ile yaptığımız röportajın içeriği şu şekilde:

*Irak’ta seçimler yaklaşırken ülkede siyasi anlamda bir değişiklik söz konusu mu?

Irak'ı kontrol eden siyasi blok tarafından kabul edilen mevcut siyasi harita, rejim değişmediği ve seçimlerden etkilenmediği veya seçimsiz etkilenmediği sürece değişmeyecektir. Ama bu süre içinde seçim olursa siyasi partiler parlamentodaki milislerin karşısına çıkacak.

*Sizce seçimler bir değişim getirecek mi, yoksa yine aynı mezhepsel çatışmalar devam mı edecek?

Mevcut rejimde ciddi bir değişiklik yapılmadan yapılan seçimler mezhep, ulusal ve parti kotalarına dayanmaktadır, çünkü mevcut tüm siyasi bloklar, farklılıklarına rağmen Şii, Kürt ve Sünni kotasında kalmaktadır ve oldukları gibi kalmayı kabul etmektedirler. Herhangi bir Irak ulusal partisinin seçim yarışında öne çıkmasına fırsat verilmemektedir. Rekabet, her bileşenin partileri arasında kalacak gibi görünüyor. Şii partileri kendi aralarında, Kürt partileri kendi aralarında, Sünni partileri de kendi aralarında rekabet edecek.

Bununla birlikte, mevcut rejimin yapısında herhangi bir değişiklik olmadıkça ve Irak halkının istediği gibi aşağıdan yukarıya çözülmedikçe Irak açısından vatandaşlık kavramı yoktur.

*Sadr Hareketi seçimlerden çekildi. Sizce bu çekilmenin nedeni neydi, seçimlere ve Irak’taki siyasi gidişata etkisi ne olur?

Sadr Hareketi'nin siyasi faaliyetten çekilmesi sanırım diğer parti muhaliflerinden ve diğer Şii milislerden gelen mevcut saldırının şiddetini azaltmak için bir tatbikattı. Bu nedenle parti, Sadr'ın cumhurbaşkanlığı ile ilgili başarı arzusunu yenmek ve onu devirmek için ona karşı bir saldırı başlattı. Öte yandan Sadr Hareketi'nin Ekim Gençlik Devrimi'ndeki duruşu nedeniyle büyük bir bölümünü kaybetmesi, kaybettiği payı yeniden kazanmak veya rekabet edebilmek için geçici olarak siyasi çalışmadan dışlanmasına neden oldu. Sokaklarda ayaklanmalar çıkabilir ve siyasi sorunların çözümü için silahlar çekilebilir.

Geri çekilen diğer bloklara gelince, Ekim Devrimi'ndeki küçük parti fraksiyonları, Irak Komünist Partisi'nin seçimlerden çekilmesinden daha fazla değerlendiriliyor. Sanırım partiler artık milis ve yanlıların şansı olmadığına inanıyorlar. Bir sonraki seçimlerde sonuç İran partileri ve diğer partilerin çıkarına olacaktır.

Elbette seçimlerden çekilmenin seçimlerin meşruiyeti üzerinde ciddi bir etkisi olacak ve bu gerçekleşene kadar Irak parlamentosunun seçimleri bir yıl daha ertelemesi çok da uzak ihtimal değil. Ancak rakip taraflar arasında büyük bir kırgınlık yaratacak ve Iraklıların bedelini ödemek zorunda kalacağı gerilimleri arttıracaktır.

*Seçimlerden önce Ekim Devrimi eylemleri yaşandı. Bu durum seçimleri ve Irak’taki siyasi çalışmaları etkileyecek mi?

Ekim protestolarının sonuçları, Irak'ta iktidardaki siyasi rejimin yanı sıra Irak halkının intikamcı sınıfları ve gençliği hakkındaki düşünce düzeyi üzerinde de derin bir etki yarattı. Bu devrim rejimi sarstı ve kararlarında birleşmesine ve rejimi dünyanın önünde çırılçıplak soymasına izin verdi. Aynı zamanda dünyaya onun baskıcı bir rejim olduğunu ve muhaliflerini yenmek, iktidarda kalmak için silahlı milislere güvendiğini gösterdi. Ancak ideolojik değişim düzeyinde, 2003 işgalinden bu yana ilk kez Ekim Devrimi, mezhepçiliği ortadan kaldırmayı ve Irak kimliğini geri getirmeyi ve ayrıca mezhepsel bağlantılardan uzak milliyetçi sloganları yükseltmeyi başardı. Kamuoyunun bu düzeyde bilinçlenmesi, İran'ın Irak yanlısı parti ve milislerinin projelerini hedef alan tüm projelerinde bir sıçrama tahtası oldu. Ekim Devrimi aynı zamanda İran'ın Irak'taki misyonunu engelledi.

*ABD ve İran arasında yaşanan güvenlik olayları ve suikastlar seçimle mi alakalı?

Güvenlik ihlalleri ve eylemcilere yönelik suikastlar, Iraklılara yönelik bombalama ve kundaklamalar, siyasi bloklar arasındaki seçim rekabetinden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. Çünkü partiler seçim programlarında rekabet halindeler ve başarılı oldukları takdirde halka çözüm ve proje üretme sözü veriyorlar.

İki ülke arasındaki bu güvenlik krizi seçimlerin şeffaf ve güvenli bir şekilde yapılmasını engelliyor.

*ABD ve Irak yeni bir stratejik diyalog süreci başlatıyor. Bu süreç yeni sonuçlar doğurur mu, ya da sizce Washington Irak’tan çekilme konusunda bir hazırlık yapıyor mu?

Irak topraklarında 2 bin 500'ü ABD askeri olmak üzere 3 bin 500'e yakın yabancı asker bulunuyor. Bu nedenle Irak'taki askeri varlık konusunun Washington'daki mevcut stratejik diyalogda tartışılacak en önemli konulardan biri olacağı tahmin ediliyor.

Öte yandan Pantagon ve Beyaz Saray'ın diliyle ilgili Amerikan gazeteleri, ABD'nin şu anda Irak'taki bazı askerlerini bırakabileceğini doğruladı. Irak heyetine yakın bir kaynak Rusya Today'e, heyetin henüz ABD askerlerinin ülkeden genel olarak çekilmesi konusunda anlaşmaya varmadığını söyledi.

Benim görüşüme göre ABD Irak’taki askerlerinin bir kısmını geri çekmeyecek. Güçlerinin bir kısmını Irak’ta bırakmaya devam edecek. Ancak DAİŞ’in tehdit yaratmaması sözü karşılığında Irak’tan çekilme sözü verebilir.

ABD'nin Irak'tan çekilmesinin gecikmesi, İran yanlısı milisler ile ABD güçlerinin Irak'taki çıkarlar konusunda gerginlik yaşamasına neden olabilir.  

ANHA