Kuzey Suriye’de eğitim sistemi ve Kürtçe - YENİLENDİ

HOGIR NECAR / HABER MERKEZİ

Baas rejiminin sert kanunları nedeniyle anadilde eğitimin yanı sıra toplumun birçok alanında Kürtçeden mahrum kalan Rojava’daki Kürtler, 19 Temmuz devrimi ile birlikte artık Kürtçe eğitim materyalleri hazırlayacak bir aşamaya geldi. Kuzey Suriye’de Kürtçe’nin yanı sıra Arap ve Süryanilerin de anadillerinde eğitim görebilmesi için materyaller hazırlandı.

İnsanlık tarihinin mekanı olarak adlandırılan bir coğrafyada bulunan Kürdistan, tarihi boyunca egemenlerin Araplaştırma, Türkleştirme ve Farslaştırma gibi asimilasyon politikalarına maruz kaldı. Egemen iktidarlar ve diktatörler dört parçaya ayırdıkları Kürdistan’da Kürtçe konuşmayı yasaklayarak Kürt dilini yok etmek istedi.

Ancak Kürt halkının kimlik ve dillerine olan bağlılığı ile tarih boyunca sürdürülen direnişler sonucu tüm baskı politikalarına rağmen Kürtçe korunabildi. Kürt halkı ana dilini kimlik ve varlık gerekçesi olarak görüyor ve bu uğurda sayısız direnişler sergiliyor.

DİLİNİ KAYBEDEN VARLIĞINI YİTİRİR

Kürtçe dil kurumları, “Eğer Kürtler dillerini kaybederse ulus gibi varlıklarının temel gerekçelerini de kaybeder” diyerek, tüm baskılara rağmen Kürtçe’nin gelişmesi için çalıştı.

Kuzey Suriye-Rojava’da yaşayan Kürt halkı, diğer Kürdistan parçalarındaki Kürtler gibi ana dillerinde eğitim görme hakkından mahrum bırakılarak dilleri yok edilmek istendi. Kürt halkının dilleri ve kazanımlarını korumaktaki ısrarı nedeniyle egemenler amaçlarına ulaşamadı.

Rojava’da yaşayan Kürtler, maruz kaldıkları yoğun baskılara rağmen evlerde gizliden Kürtçe ders görerek, dillerini korumasını bildi.

Rojava devriminin hemen ardından Kürtçe dil çalışmaları akademik bir şekilde sürdürülmeye başlandı. Daha önce Baas rejimi tarafından engellenen ve tutuklamalara varan yönelimler karşısında 2007 yılında Kobanê’de ilk, 2009 yılında ise Halep’te ikinci kongresini gerçekleştiren Demokratik Toplum Hareketi Kürtçe Dil Kurumu, Rojava devriminin ardından 2012 yılında ise Amûdê’de üçüncü konferansını gerçekleştirerek akademik Kürtçe çalışmalarını daha kapsamlı bir şekilde sürdürmeye başladı. Kürt Dil Kurumu 2013 yılında Rojava’nın tüm kent ve köylerinde kuruluşunu ilan ederek, birçok merkezde Kürtçe eğitim merkezleri açtı.

Kürt Dil Kurumu, Rojava devrimiyle beraber binlerce öğretmeni ile birlikte yürüttüğü çalışmalar sonucu Rojava’nın tümünde eğitim sisteminde Kürtçe resmi dil olarak kabul edilirken, eğitim materyallerinin ulus-devlet zihniyeti içerik taşımamalarına özellikle dikkat edildi.

AKADEMİLER ÖNEMLİ ROL OYNADI

Yürüttüğü çalışmalar sonucu Rojava’da birçok akademi açan Kürt Dil Kurumu bunların ilkini 11 Ağustos 2013 yılında Şehîd Ferzat Kemenger adıyla Efrîn’de açarak, Kürtçe akademik eğitime başladı. Efrîn Kürt Dil Kurumu, Rojava Öğretmenler Birliği’nin de ortaklığıyla kentte 28 Ekim’de Şehîd Viyan Amara Akademisi’ni açarak, öğretmen yetiştirmeye başladı.

Kürt Dil Kurumu aynı yılın 24 Ekim’inde de Celadet Bedirxan Akademisi’ni Qamışlo’da açtı. Hemen ardından ise Şehîd Viyan Amara Akademisi Kobanê’de açıldı. 2015 yılının başlarında ise demokratik ulus esasına dayanan birçok akademi açılmaya başlandı. İlk olarak Dêrik’te açılan akademiler, kısa sürede Cizre Bölgesi’nin tüm kentlerinde kuruldu.

Demokratik Özerk Yönetimlerin ilan edilmesiyle en büyük destek Kürtçe eğitime verildi. Okullarda demokratik ulus esasına dayalı bilimsel eğitimin geliştirilmesi için Eğitim Konseyi’ne üye uzmanlar tarafından yeni bir sistem geliştirildi. Kürt Dil Kurumu’nun da büyük destek verdiği sistem kısa sürede tüm Rojava’ya yayıldı.

MATERYALLER UZMANLAR TARAFINDAN HAZIRLANDI

Cizre Bölgesi’ndeki 2015-2016 eğitim-öğretim yılı, bölgede yaşayan Kürt, Arap ve Süryanilerin anadillerinde eğitim görebileceği şekilde hazırlanan eğitim materyalleri ile verildi. Bununla birlikte ilk kez öğrenciler akademik ve sistemli bir şekilde ana dillerinde eğitim görmeye başlıyordu. İlk etapta ilkokulun ilk 3 sınıfına verilen anadilde eğitim, yürütülen çalışmalar sonucu mezun olan binlerce öğretmen ve eğitim materyallerinin geliştirilmesiyle kısa sürede sistemli bir şekilde gelişti. 2016-2017 yılının eğitim-öğretim yılı itibariyle de uzmanlarca yürütülen çalışmalar sonucu tüm dönemlerde anadilde eğitim materyalleri hazırlandı ve bu sistem tüm dönemlere uygulanabilindi.

Kürt Dil Kurumu ve Cizre Bölgesi Eğitim Konseyi tarafından yürütülen ortak çalışma ile ilk ve orta okullardaki eğitim sisteminde kullanılacak yeni eğitim materyalleri hazırlandı. Bu materyaller ile Kürtçe’nin yanı sıra Arap ve Süryaniler de anadillerinde eğitim görmeye başladı.

Efrîn ve Kobanê Kantonlarında ise ana sınıf, ilk ve orta okullarda Kürtçe eğitim materyalleri hazırlanarak, bu sistem üzerinde akademik eğitim sistemi kuruldu. Efrîn’deki üniversitede de Kürtçe dil çalışmaları yürütüldü.

ÜNİVERSİTELERİN AÇILMASI

Eğitim-öğretim aşamalarının tamamlanması amacıyla Efrin Demokratik Özerk Yönetimi, Rojava-Kuzey Suriye’nin ilk üniversitesinin kurulduğunu duyurdu. Efrin Üniversitesi 14 Haziran 2015’te kuruldu.

Efrin Üniversitesi’nin açılmasının ardından Cizre Kantonu Demokratik Özerk Yönetimi de 4 Temmuz 2016’da Rojava Üniversitesi’ni açtı.

30 Eylül 2017’de de Kobane Üniversitesi kuruldu. Rojava-Kuzey Suriye’deki üniversitelerde demokratik ulus esas alınarak Kürtçe ve Arapça hazırlanan ders kaynakları üzerinden eğitim veriliyor.

Kürt Dil Kurumu’nun çalışmaları sadece Rojava ile sınırlı kalmayarak Demokratik Suriye Güçleri tarafından özgürleştirilen Kuzey Suriye’nin diğer alanlarına da yayıldı.

BAAS REJİMİNDEN EĞİTİME ENGEL

Yürütülen çalışmalar sonucu Rojava’da yaşayan Kürtler ile Kuzey Suriye’de yaşayan diğer halklar tarihte ilk kez ana dillerinde eğitim görmeye başladı. Hazırlanan ve halkların ana dillerinde eğitim görmeye başladığı yeni eğitim materyallerinin kullanılmaya başlandığı ilk eğitim-öğretim yılında Baas rejimi, okulları kapatmaya ve ana dilde eğitimin önüne geçmeye çalıştı.  

Ancak okullarda görev yapan öğretmen ve diğer eğitim emekçileri, maruz kaldıkları tüm baskılara ve dezenformasyonlara rağmen kendi emekleri ile anadillerinde bilimsel bir eğitim sistemi kurabilineceğini ispatladı. Arapça, Kürtçe ve Süryanice eğitim materyalleri kısa süre içerisinde gözle görülür ilerlemeler kat etti.

Kürt Dil Kurumu ve bağlı akademiler, halen anadilde eğitim için çalışmalarını sürdürüyor ve materyalleri geliştiriyor.

ANHA