Dîroka gelên herêmê bi komkujiyên dewleta Osmanî dagirtî ye. Dîroka nûjen bi komkujiyên neviyên Osmanî, dewleta Tirk a bi serkêşiya AKP-Erdogan xwe dubare dike. Dewleta Tirk bi hinceta parastina ola îslamê û herêmê siyasetên xwe li ser gelên herêmê pêk tîne. Niha jî Erdogan siyasetên pêşiyên xwe temam dike.
Bi navê xwe yê kevn ‘Artêşa Azad’ û bi navê nû ‘Artêşa Nîştimanî ya Sûriyê’ mûçeyên xwe bi pereyên Tirkan digirin.
Piştî êrîşên dewleta Tirk a dagirker û çeteyên wê di 9’ê Cotmehê de li dijî herêmên Bakur û Rojhilatê Sûriyê, pêleke nû ya koçberiyê dest pê kir. Li gorî daneyên Neteweyên Yekbûyî piştî ku êrîşan dest pê kir, ji Serêkaniyê û Girê Spî 180 hezar kes neçar man koç bikin.
Di nirxandina der barê êrişên dagirkeriyê yên li ser Bakur û Rojhilatê Sûriyê de yek ji xetereya herî mezin ew e ku, ev nirxandin bi awayekî demkî an jî bêyî lêhûrbûnek li gorî danûstandinên stratejîk were kirin.
Dewleta Tirk, ji bo dagirkirina Bakur û Rojhilatê Sûriyê, di bin banê “Artêşa Nîştimanî ya Sûriyê” de dixwaze DAIŞ’ê ji nû ve zindî bike.
Dewleta Tirk a dagirker ji bo Bakur û Rojhilatê Sûriyê dagir bike bi navê “Artêşa Nîştimanî ya Sûriyê(Ceyş El-Wetenî) de gelek komên çekdar berhev kirine û bingeha van koman jî çeteyên ji DAIŞ pêk tên.
Rêxistina herî xeternak a li ser rûyê cîhanê "DAIŞ"‘ di sala 2000‘an de derket û di 2014‘an de belavî Rojhilata Navîn bû. Diyar e çavkaniyên ku DAIŞ mezin kirine dê hîna gelek nîqaş li ser were kirin.
Dewleta tirk a dagirker û şefê wê faşîst Erodganê li bakû û rojhilatê sûrî komkûjiya pêk tine, bi fosforê jin û zarokan dişewtîne, bajaran wêran dike û demografiya herêmê diguherîne. Gelo ew çeteyên ku bi dewleta Tirk li ser erda Sûriyê van tiştan dikin kî ne, rabirdûya wan çi ye û hovantirîn sûcên wan çi ne?
Dewleta Tirk a dagirker li gel êrîşên hovane, pêkanîna komkujiyan, bikaranîna çekên kimyewî yên qedexe gelek sûcên şer ên din jî pêk tîne. Ji wan koçberkirina bidarêzorê û guhertina demografiya herêmên Bakur û Rojhilatê Sûriyê ye.
Piştî destpêkirina şerê navxweyî yê li Sûriyê, gelên Bakur û Rojhilatê Sûriyê dijîn nebûn alîgirê van şeran, lê belê 'Rêka seyêmîn' danîn holê û 'modela Rojava' dan ava kirin.
Hat diyarkirin ku serokçeteyê DAIŞ‘ê Ebû Bekir El-Bexdadî, li gundê Barîşa yê girêdayî Idlibê ku 5 km nêzî sînorê Tirkiyê ye, di encama operasyonekê de hatiye kuştin.
Armanca bingehîn a êrîşên dagirkeriyê yên dewleta Tirk û çeteyên wê yên li dijî Bakur û Rojhilatê Sûriyê, berdewama ‘Kembera Ereb’ e ya ji aliyê rêjîma Sûriyê de ku di sala 1962’yan de ji bo ku herêmê ji Kurdan vala bikin. Erdogan û çeteyên xwe bi ‘Kembera Selefî ya Tirk’ hewl didin gav bi gav guhertineke demografîk ya nû pêk bînin.
Li hemberî êrîşên dewleta Tirk ên ji 9’ê Cotmehê ve li ser Bakur û Rojhilatê Suriyê tên kirin berxwedanek mezin û piralî despê kir. Piştî mezinbûna berxwedanê, dewleta dagirker di roja 8’an de li Serêkaniyê çekên qedexe bikar anîn.
Şoreşên gelan, çi li cîhana Ereban be çi jî ya li Bakur û Rojhilatê Sûriyê be, her wiha hişyariyên Ewropayê yên li dijî dewleta Tirk planên Erdogan ên bi armanca vejandina desthilata Osmanî qels kirin.
Şaneya Ebû Elî El-Bêksî ji xeternaktirîn şaneyên çeteyên DAIŞ’ê yên li herêma Cizîrê ye û Tirkiye wek stasyona plankirinê bi kar anî. Her wiha Efrîna dagirkirî bû herêma derbaskirinê ya ber bi Bakur û Rojhilatê Sûriyê ve da ku êrîşên xwe pêk bîne.
Di dîroka mirovahiyê de xweparastin ji bo kes û civakan wek erkeke exlaqî ya sereke hatiye dîtin û ji bo wê jî bi şêwazên cuda hewl hatiye dayîn ku nirxên xwe li hember êrîşan biparêzin.
Beriya 5 salan daholên cengê li ber sûrên bajarê Kobanê lê ketin û bi hezaran çeteyên DAIŞ`ê ji bo dagirkirina bajar tevî gundên Kobanê êrîş kirin. Lê bi saya berxwedana şervanên YPG û YPJ`ê, dengeya şer bi yekcarî guherî û cara yekê DAIŞ têk çû.
Her şer û nakokiyek xwedî jeopolîtîk e û sedemên wê yên aborî hene, di encama van şeran de qurbanî û wêranbûn çêdibe. Ev ji bo bûyerên ku li ser xaka Rojhilata Navîn rû dide jî derbasdar e. Lê şerê gazî di navbera hêzên herêmî û navdewletî de kûrtir e.
