Bi destpêka Şoreşa Rojavayê Kurdistanê re ya bi serkêşiya jinan, jinên Bakur û Rojhilatê Sûriyê bi armanca xwexilaskirina ji zîhniyeta ku azadiya wan asteng kiribû, gavên mezin avêtin. Jinan di demeke kurt de sîstema xwe ya demokratîk û meclisên xwe yên xweser ava bikin.
Şoreşa Rojava di 19’ê Tîrmeha 2012’an de, li Kobanê bi raperînên li dijî rejîma Sûriyê destpê kir û ev raperîn li hemû herêmên Rojava belav bû. Di wê demê de hêzên ji derve ji bo berjewendiyên xwe destwerdana Sûriyê kirin, lê gelê Rojava li hemberî hemû planên desthilatdaran xeta sêyem parastin û bi berxwedana xwe li cîhanê deng vedan.
Girê Spî ya herêma Firatê ji paşguhkirinê veguherî navenda bi hezaran terorîstên ji gelek deverên cîhanê hatine û mîrateya şaristaniyê talan kirin û dîroka bi sedan salan a jiyana hevbeş a hemû pêkhateyan derbe kirin. Xêra û bêra wê dizîn, mizgeft, dêr û keleh wêran kirin. Ev 4 sal e Girê Spî hatiye rizgarkirin û di bin banê Rêveberiya Xweser de bûye modeleke jiyana hevbeş û aştiya navxweyî.
Di salên dawîn de li herêmê şoreş û aloziyên hundirîn rû dan. Di encamê de guhertinên bingehîn tevî tevliheviyê li herêmê çêbûn. Vê jî zemînek ji hindek dewletên herêmî re li Rojhilata Navîn çêkir da ku serweriya xwe li herêmê berfireh bikin an jî dewletên mezin û herêmî li ser parvekirina berjewendiyan di nava nakokiyan de ne.
Piştî 2 salan ji rizgarkirinê, bajarê Tebqayê ji nû ve bi saya keda welatiyên xwe û pergala rêveberî, rêxistinî, xizmetguzarî û ewlehiyê vejiya.
Hikumeta AKP‘ê ji bo pêkanîna xeyalên xwe yên dagirkirina Afrîkayê dixebite mîna ku li Sûriyê û Iraqê kiriye ku hin deverên wê xistine bin kontrola xwe. Li ser vê yekê alavên nazik û stratejîk ku çavdêr navê "veşartî" lê dikin, bi kar tînin da ku atmosfereke bihêz ava bikin ku karibin bi rêya wê dagirkeriya xwe berfireh bikin.
Dewleta Tirk bi desteka rêxistinên ku tevahiya cîhanê wan wekterorîst dibîne, karîbû wêneyê civakî û çandî yê gelê Sûriyê li gelek deveran reş bike. Ew hîna jî hewldanan dike da ku herêmên din jî di vê guhertinê re derbas bike. Di vê dosyayê de em ê balê bikişînin ser herêma "Keseb" a li berava Sûriyê û parêzgeha Idlibê ku her du jî dikevin ser sînorê Tirkiyê. Her wiha mezintirîn sûcên şer ku Tirkiye û çeteyên xwe li dijî civakên oldar pêk anîne, eşkere bikin.
Di ser dagirkirina Efrînê re salek derbas bû. Rapor û çavdêriyên der bare rewşa Efrînê de behsa gelek binpêkirinên mirovî dikin.
Di çend salên dawîn ên aloziya Sûriyê de, êdî berjewendiyên hêzên ku destwerdana Sûriyê kirine, dijberî hev tên. Êdî rejîm bû girêdayî Rûsya û Îranê, muxalefet jî bû alava di destê Tirkiyê de û Tirkiye jî ji bo berjewendiyên xwe bi kar tîne. Lê tenê gelên Bakur û Rojhilatê Sûriyê herêmên xwe rizgar kirin û terora ku bûbû belaya serê cîhanê, têk birin.
Berxwedana Kobanê bû xaleke diyar di şerê li dijî DAIŞ`ê de. DAIŞ`ê çi devera dixwest dagir dikir lê belê nikarîbû Kobanê dagir bike. Hêzên hevpeymanê û şervanên YPG û YPJ`ê û paşê jî QSD`ê ev metirsiya navdewletî tune kir. Lê hîn jî hin komên bi heman hişmendiyê li Sûriyê hene û Tirkiye piştgiriya wan dike.
DAIŞ`a ku dijberên xwe ser jê dikirin û erebeyên bombekirî diteqandin, dengûbasên wê pir bi lez belav bûn, lewma gelek hêzên navdewletî şaneyên xwe xistin nava DAIŞ`ê û ji bo armancên xwe bi kar anîn. Di serî de Tirkiyê berê DAIŞ`ê da herêmên Kurdan ên li Sûriye û Iraqê û komkujiyên hovane pêk anîn.
Dema ku Ebû Bekir El-Bexdadî bû serokê DAIŞ`ê kesî ew nas nedikir, lê wî sûd ji rewş û şoreşên li herêmê rû dan, wergirt. Her wiha ji piştgiriya Qeter û Tirkiyê sûd wergirt û pere û çekên pêwîst bi dest xistin û ji Iraqê ber bi Sûriyê ve çû.
Piştî ku bi hezaran ciwan tev li nava refên Meclisa Leşkerî ya Minbicê bûn, êdî meclisê jî pergala xwe ya rêxistinî bi hêz kir, li gorî wê dikarî bibe hêzeke leşkerî ya birêxistinkirî û erk û berpirsyariyên xwe yên parastina herêmê û gelên wê pêk bîne.
Tirkiyê der barê Minbicê de lihevhatina ku li baregeha Încîrlîkê pêk hatibû, binpê kir, anku lihevhatina navdewletî ya der barê pêşeroja bajêr û rêveberiya wê de binpê kir. Ji aliyê xwe ve Meclisa Leşkerî ya Minbicê û Hêzên Sûriya Demokratîk li gorî lihevhatin û hevpeymanên di navbera hêzên hevpeymanê û Tirkiyê de tev geriyan.
143 hezar koçberên li bajarê Minbicê ditirsin ku ger artêşa Tirk a dagirker êrîş bike, wê careke din koçber bibin. Koçberan da zanîn ku armanca dewleta Tirk têkbirina ewlehî û îstiqrara herêmê ye.
Welatiyên Efrînê, şervanên Yekîneyên Parastina Gel û Yekîneyên Parastina Jin di pêvajoya berxwedana Efrînê de têkoşîn û berxwedaneke bêhempa nîşan da, mêtingerî û dagirkeriya Tirkiyê nepejirandin û rêya berxwedanê hilbijart. Li her devereke kantona Şehbayê xwe bi rêxistin kirin, nexşeya rizgarkirina Efrînê saz dikin, di hundirê Efrînê de jî berxwedan dewam dike.
Dagirkeriya Tirkiyê li Efrînê bi sedan welatî kuştin, nêzî 3 hezar jî revandin. Çarenûsa 850 kesan ji wan ne diyar e. Berhemên çandiniyê yên zeytûn û tirî dizîn, jin revandin û dest avêtin wan. Dest avêtin milkên welatiyan û koçber kirin, demografyaya herêmê guhertin û çete û malbatên wan anîn herêmê.
Gelê Kurd di hemû pêvajoyên dîrokê de li ber xwe daye û serê xwe li hember dagirkeran netewandiye. Ev dîroka berxwedanê ya gelê Kurd li Efrînê dîsa dubare bû. Gelên herêmê 58 rojan li dijî dagirkeran li ber xwe da û navê vê berxwedanê bû “Berxwedana Serdemê”.
