DOSYA

Birîndarekî şerê li dijî DAIŞ`ê bang li civaka navneteweyî kir ku herêmên Bakur û Rojhilatê Sûriyê nexasim bajarê Kobanê ku destpêka bidawîkirina çeteyên DAIŞ`ê li welêt bû, bikin. Her wiha destnîşan kir ku ciwanên herêmê şûna tevahî cîhanê şer kir.

Ruxmî dijwariya şerên şervanan ên li dijî DAIŞ`ê li eniyên Kobanê, lê eniya bijîşkan a herî zêde gur bû da ku jiyana parêzvanên bajêr xilas bikin.

Êrişa çeteyên DAIŞ`ê li dijî bajarê Kobanê ku bûye sembola berxwedana cîhanê di sedsala 21`emîn de, dikeve sala xwe ya 6`an. Hemwextî wê yekê Tirkiyê û komên çete yên bi ser ve li pêş çavên civaka navneteweyî, gefên xwe li ser bajarê berxwedanê nû dike.

Cenga mezin a li Kobanê ya li dijî çeteyên DAIŞ'ê sembola îradeya jinên Kurd e. Jinên Kurd di rizgarkirina vî bajarî de roleke sereke lîstin û çalakiyên fedayî kirin ku li cîhanê deng veda.

Çeteyên DAIŞ' bi desteka dewleta Tirk a dagirker gelek deverên Sûriyê û Iraqê dagir kirin, lê di taxên Kobanê de rûbirûyî berxwedaneke mezin hat. Berxwendana Kobanê ya li dijî çeteyên DAIŞ'ê veguherî semboleke cîhanî û bû destpêka hilweşîna pergala îslama sexte.

Gelek astengî li pêşiya Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyê derdikevin, ya sereke destwerdanên derve ye ku sîstema demorkatîk li herêmê napejirînin. Ev astengî bandorekê  li rêveberî û gelên herêmê dike. Rêveberî hewl dide bi hemû derfetan van astengiyan derbas bike û xebatên xwe bi pêş bixîne.

Di demekê de ku gelek herêmên Sûriyê rastî wêraniyê dihat û şêniyên wê dihatin kuştin û ‎koçberkirin, li herêmên Bakur û Rojhilatê Sûriyê nimuneyeke demokratîk a rêveberiyê li rex ‎şerê li dijî terorê pêş diket.  Mirov dikare vê rêveberiyê li tevahiya Sûriyê pêk bîne.‎

Di demekê ku hêzên hikumeta Sûriyê li derdora herêma Idlibê hêzên xwe xurt dikin, rêzebûyerên hedefgirtina dewriyeyên Rûsya-Tirkiyê bderdewam dikin. Çavdêr hişyariya lîstokên Tirkiye yên nû didin û piştrast dikin ku dê Moskowa bi rêya operasyoneke leşkerî ku tê de rêya M4`ê bi temamî kontrol bike, bersîva wan bûyeran bide.

Ji salên 60’î ve, dewleta Tirk a dagirker li dijî cîranên xwe Sûriyê û Iraqê dest bi "şerê avê" kiriye. Îro jî ava sûriyan mîna çekekê li dijî wan bikar tîne. Bi vê tevahî peymanên navneteweyî, di gel bêdengiya NY’yê bin pê dike gefan li milyoneke şêniyên li Bakur û Rojhilatê Sûriyê dixwe.

Zanîngeha Rojava hewl dide ku di aliyê sîstema rêvebirin, nirxandin û rêbazên wanedayînê de ji zanîngehên Rojhilata Navîn cudatir be. Di aliyê meteryalan de hewl dide pîvanên zanistî yên navnetewî pêk bîne. Zanîngeh ji hemû çandên din re vekirî ye û hewl dide têkiliyên xwe bi zanîngehên navdewletî û kesayetên akademîsyên ên tevahî cîhanê re deyne.

Ev nêzî 9 sal in şerê di navbera aliyên Lîbyayê de li ser paytext Terabilusê dewam dike. Wan hewl dida ku serweriya tevahî cografiya Lîbyayê bikin, lê piştre armancên wan ên cografîk veguherîn armancên aborî û piştre bû şerekî herêmî û navnetewî ji bo bidestxistina petrolê. Ji lewra berê wan aliyan ji Terabilusê ber bi Sirt û Cefrayê ve veguherî.

Rizgarkirina Minbicê rê li pêşiya planên dewleta Tirk a dagirker girt ku hewl dida bi rêya wekîlên xwe DAIŞ'ê Sûriyê dagir bike. Tevahiya pêkhateyên bajêr tev li şerê rizgarkirinê bûn û bajarê xwe ji êriş û siyasetên herêmî yên kirêt xilas kirin. Her wiha pergaleke demokratîk, hevpar û pireng tevî gefên dewleta Tirk ên domdar jî ava kir.